Η ακμή είναι μια δερματολογική νόσος, η οποία απασχολεί πολύ όχι μόνο τους εφήβους, αλλά και ένα μεγάλο ποσοστό των ενηλίκων και δη των γυναικών. Τα αίτια της ακμής είναι η κληρονομική προδιάθεση, ορμονικοί παράγοντες αλλά και ο τρόπος ζωής. Στοιχεία του τρόπου ζωής που επηρεάζουν την ακμή είναι η ποιότητα της διατροφής, το άγχος άλλα και η ανεπαρκής φροντίδα του δέρματος.
Την τελευταία πενταετία αρχίζουν να συσσωρεύονται στοιχεία από πολλές μελέτες που τεκμηριώνουν την σχέση της ακμής με τη διατροφή. Η διατροφή επηρεάζει βασικούς μηχανισμούς της ακμής με βασική την έκκριση ινσουλίνης, ανδρογόνων και άλλων αυξητικών παραγόντων.
Γενικοί διατροφικοί κανόνες
Ποια τρόφιμα πρέπει να αποφεύγονται:
• Γαλακτοκομικά προϊόντα
Μελέτες έχουν δείξει, πως η συχνή κατανάλωση γάλακτος μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα σε περιπτώσεις εμφάνισης έντονης ακμής. Η σχέση αυτή μεταξύ των γαλακτοκομικών προϊόντων και της ακμής δεν φαίνεται να οφείλεται στα λιπαρά των γαλακτοκομικών προϊόντων, αλλά σε διάφορες ορμόνες, που πιθανόν να μην καταστρέφονται με την επεξεργασία του γάλακτος, καθώς επίσης και στην παράγωγή της αυξητικής ορμόνης με την κατανάλωση του γάλακτος. Η αυξητική ορμόνη έχει συνδεθεί με την παραγωγή ανδρογόνων στις γυναίκες, τα οποία συμβάλλουν στην ακμή.
Η δυσμενής σχέση μεταξύ των γαλακτοκομικών και της ακμής δεν έχει παρατηρηθεί με τα ζυμωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα (γιαούρτι και το τυρί) ίσως επειδή τα βακτήρια στην ζύμωση χρησιμοποιούν το IGF-1(αυξητικός παράγοντας 1 της ινσουλίνης), αφήνοντας ελάχιστο για απορρόφηση.
• Τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό φορτίο
Όλα τα επεξεργασμένα αλεύρια και τα προϊόντα τους (λευκό ψωμί, ζυμαρικά και πίτες, άσπρη ζάχαρη, γλυκά με αλεύρι και ζάχαρη (π.χ. τούρτες, πάστες, σιροπιαστά), άσπρο ρύζι, πατάτες καθώς και έτοιμοι χυμοί ή ροφήματα με προσθήκη ζάχαρης.
• Τρόφιμα που συσχετίζονται με φλεγμονές
Όλα τα έτοιμα φαγητά (junk food) που μαγειρεύονται με κακής ποιότητας λάδι και είναι πλούσια σε τρανς λιπαρά, όπως τηγανητές πατάτες, κρέατα πλούσια σε λίπος, (γύρος, παϊδάκια, σνίτσελ), φαγητά με κρέμες γάλακτος, κ.ά.
• Επεξεργασμένα τρόφιμα
Υπάρχουν στοιχεία που αποκαλύπτουν μια σχέση μεταξύ των επεξεργασμένων τροφίμων και της ακμής. Τρώγοντας ένα μεγάλο γεύμα από επεξεργασμένα τρόφιμα παράγεται μεγάλη ποσότητα ινσουλίνης. Μεγάλη ποσότητα ινσουλίνης σημαίνει αύξηση της ανάπτυξης των ιστών και παραγωγής ανδρογόνων, που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ακμής. Τρόφιμα τα οποία έχουν υποστεί υψηλή επεξεργασία όπως τα έτοιμα φαγητά συχνά περιέχουν συστατικά τα οποία προάγουν το οξειδωτικό στρες και την φλεγμονή. Το οξειδωτικό στρες και η φλεγμονή σχεδόν πάντα συμβάλουν σε χρόνια πάθηση.
Τρόφιμα που πρέπει να καταναλώνονται κατά τη θεραπεία της ακμής:
1. Γάλατα από φυτικές πηγές (γάλα ρυζιού, γάλα αμυγδάλου κ.ά).
2. Τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού φορτίου (όσπρια, λαδερά, ξηροί καρποί, λαχανικά, άπαχα κρεατικά, ψάρι, κοτόπουλο και δημητριακά ολικής αλέσεως.
3. Τρόφιμα που περιέχουν συστατικά που βοηθούν στη θεραπεία της ακμής:
4. Βιταμίνη Α: Είναι η βιταμίνη που βοηθά την ομαλή ανάπλαση του δέρματος. Επίσης, το βασικό συστατικό του Accutane, ενός «δυνατού» φαρμάκου κατά της ακμής. Περιέχεται: Στα έλαια των ψαριών (σολομός), στα καρότα, στο σπανάκι και στο μπρόκολο.
5. Βιταμίνη Β5 (Παντοθενικό οξύ): Η έλλειψη παντοθενικού οξέος συνδέεται με την ακμή. Το παντοθενικό οξύ μειώνει τη λειτουργία στα “εργοστάσια παραγωγής” ελαίου των σμηγματογόνων αδένων. Το παντοθενικό οξύ χρησιμοποιείται για την παραγωγή του συνενζύμου Α (CoA), το οποίο έχει κεντρικό ρόλο ως συμπαράγοντας των ενζύμων που εμπλέκονται στον μεταβολισμό των λιπιδίων, των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών καθώς επίσης και στη γλυκονεογένεση. Η βιταμίνη Β5 είναι απαραίτητη για τη φυσιολογική λειτουργία του επιθηλίου, απορροφάται καλά από το δέρμα και διεγείρει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων στην επιδερμίδα αλλά και έχει καλές κοσμητικές και επουλωτικές ιδιότητες και γι’ αυτό το λόγο βρίσκεται σε πολλά χρήσιμα καλλυντικά. Πήγες: Δημητριακά ολικής αλέσεως, μανιτάρια, καρύδια, σολομός, κοτόπουλο, σιτηρά ολικής αλέσεως.
6. Ψευδάργυρος: Έχει βρεθεί ότι τα άτομα με προβλήματα ακμής έχουν χαμηλότερα, από το φυσιολογικό, επίπεδα ψευδαργύρου. Ο ψευδάργυρος βοηθά στην πρόληψη της ακμής δημιουργώντας αφιλόξενο περιβάλλον για την ανάπτυξη των βακτηρίων της, ενώ ανακουφίζει το δέρμα από εξάρσεις. Περιέχεται: Στην γαλοπούλα, τα θαλασσινά, στους ξηρούς καρπούς όπως τα αμύγδαλα και στις φύτρες σιταριού.
7. Βιταμίνες Ε και C: Οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες E και C έχουν την ιδιότητα να ηρεμούν το δέρμα, ενώ «δουλεύουν» καλύτερα συνεργικά, όταν καταναλώνονται μαζί. Η βιταμίνη C περιέχεται: Στα πορτοκάλια, τα λεμόνια, το γκρέιπφρουτ, την παπάγια και στις ντομάτες. Η βιταμίνη Ε περιέχεται: Στις γλυκοπατάτες, τα αμύγδαλα, τα καρύδια, το ελαιόλαδο, τους ηλιόσπορους, τα αβοκάντο, το μπρόκολο και στα φυλλώδη πράσινα λαχανικά.
8. Σελήνιο: Το σελήνιο έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες που προστατεύουν το δέρμα από τις ελεύθερες ρίζες (μάθετε περισσότερα για τις ελεύθερες ρίζες εδώ), ενώ έρευνες δείχνουν ότι σε συνεργασία με την βιταμίνη Ε μπορεί να βοηθήσει στην επούλωση της ακμής. Περιέχεται: Στις φύτρες σιταριού, στον τόνο, στο σκόρδο, στα αμύγδαλα, τα καρύδια Βραζιλίας, στα αυγά και στο μαύρο ρύζι.
9. Ω-3 λιπαρά οξέα: Αυτά αναστέλλουν ορισμένα μόρια που οδηγούν σε φλεγμονές και προβλήματα στο δέρμα, ενώ ταυτόχρονα υποστηρίζουν την φυσιολογική ανάπλαση του δέρματος. Περιέχονται: Σε ψάρια όπως ο σολομός και οι σαρδέλες, σε έλαιο λιναρόσπορου, στα καρύδια, στους ηλιόσπορους και στα αμύγδαλα.
Γαστρεντερική υγεία
Η κακή γαστρεντερική υγεία σχετίζεται εξίσου με την ακμή. Μη επεξεργασμένα τρόφιμα, διαλυτές και μη διαλυτές ίνες, ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, καρύδα, και λαχανικά όπως μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών, λάχανο κτλ., μπορούν να έχουν ευεργετική επιρροή στην υγεία του εντέρου, βελτιώνοντας την κινητικότητα του. Οι ίνες μπορούν επίσης να συνδέονται και να εκκρίνουν περίσσεια ορμονών που συμβάλλουν στην ακμή. Δοκιμάστε να εξαλείψετε το σιτάρι, τα γαλακτοκομικά και τη ζάχαρη για ένα μήνα και δείτε αν σας βοηθάει. Όλα αυτά επιδεινώνουν τα γαστρεντερικά προβλήματα και η ακμή συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την εντεροπάθεια που οφείλεται στην γλουτένη.
Προβιοτικά & Πρεβιοτικά
Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν θετικές επιδράσεις στην υγεία του ανθρώπου καθώς βελτιώνουν την μικροβιακή ισορροπία του εντέρου. Τα πρεβιοτικά είναι δυσαπορρόφητα συστατικά των τροφίμων (κυρίως ίνες) που διεγείρουν την ανάπτυξη και την αύξηση της δραστηριότητας ενός ή ορισμένων ειδών βακτηρίων στο παχύ έντερο, βελτιώνοντας έτσι την υγεία του ανθρώπου-ξενιστή τους. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για όσους έχουν χρησιμοποιήσει αντιβιοτικά για την ακμή.
Το έντερο μας αποτελεί σπίτι για έναν αναρίθμητο σύνολο βακτηρίων, κι αν διαταραχθεί η εντερική μας υγεία αυτό έχει αρνητική επίδραση στην ακμή και όχι μόνο. Επαρκής πρόσληψης πρεβιοτικών και προβιοτικών από τα τρόφιμα ή και τα συμπληρώματα διατροφής μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση της υγείας του εντέρου και στη μείωση της ακμής. Τα επιδερμικά κύτταρα έχει αποδειχτεί ότι λειτουργούν και σαν κύτταρα άμυνας τα οποία υποδεικνύουν ένα υπερενεργό αμυντικό σύστημα. Φλεγμονές στην επιδερμίδα σημαίνει φλεγμονές στο σώμα και πιθανώς φλεγμονή στο έντερο. Τα κυριότερα προβιοτικά τρόφιμα είναι τα προβιοτικά γιαούρτια, το κεφίρ, τα τυριά, το ψωμί με προζύμι και το τουρσί ενώ τα πρεβιοτικά αποτελούν στοιχεία φρούτων, λαχανικών ή δημητριακών (όπως το ραδίκι, το κρεμμύδι, το σκόρδο, τα δημητριακά ολικής άλεσης, η μπανάνα ή η σόγια).
Νερό
Το νερό βοηθά τον οργανισμό να ενυδατώνεται και το δέρμα να διατηρείται υγιές. Η επαρκής ενυδάτωση βοηθά επίσης στην αποβολή των τοξινών που προκαλούν δερματικά προβλήματα, ενώ είναι σημαντική για τον μεταβολισμό και την αναζωογόνηση του δέρματος. Οκτώ ποτήρια νερού την ημέρα είναι επαρκή για καλή ενυδάτωση, ενώ, βέβαια, οι αθλητές και όσοι ζουν σε θερμά κλίματα χρειάζονται περισσότερα.
Πράσινο Τσάι
Το πράσινο τσάι μπορεί να καταστείλει ένζυμα και ανδρογόνα που εμπλέκονται στον σχηματισμό της ακμής. Είναι επίσης αντιφλεγμονώδες.
Πέρα από την υπερλειτουργία των σμηγματογόνων αδένων και το στρες, τελικά φαίνεται ότι η κακή διατροφή και η παχυσαρκία είναι παράμετροι του σύγχρονου τρόπου ζωής που συνδέονται με την ακμή. Η έκκριση σμήγματος από τους σμηγματογόνους μπορεί να βελτιωθεί από αλλαγές στη διατροφή, την προσωπική υγιεινή και τον τρόπο ζωής.